فیشینگ چیست؟ | چگونه از حملات فیشینگ جلوگیری کنیم؟

فیشینگ یکی از رایج  ترین روش  های کلاهبرداری اینترنتی است که در آن مجرمان سایبری با ترفندهای هوشمندانه سعی می  کنند اطلاعات حساس کاربران، مانند رمز عبور یا شماره کارت بانکی را سرقت کنند. در سال  های اخیر، با گسترش استفاده از اینترنت و گوشی  های هوشمند، روش  های فیشینگ پیچیده  تر شده  اند و تشخیص آن برای کاربران عادی سخت  تر شده است. در این مقاله به بررسی انواع فیشینگ، از جمله فیشینگ پیامکی و فیشینگ در شبکه  های اجتماعی، می  پردازیم و نکات امنیتی مهمی برای محافظت از اطلاعات بانکی ارائه خواهیم داد. همچنین به نقش فناوری  های نوین مانند هوش مصنوعی در مقابله با این تهدیدات اشاره می  کنیم تا بدانیم چطور می  توان از ابزارهای جدید برای حفظ امنیت دیجیتال استفاده کرد.

فیشینگ چیست و چگونه عمل می کند؟

فیشینگ (Phishing) یکی از رایج  ترین روش های کلاهبرداری اینترنتی است که در آن مهاجمان تلاش می کنند با جعل هویت یک فرد، شرکت یا نهاد معتبر، اطلاعات حساس کاربران مانند رمز عبور، اطلاعات کارت بانکی یا کدهای تأیید را سرقت کنند. این حملات در بازارهای مالی اللخصوص در بازار رمزارز بسیار شایع است، هدف اصلی این حملات، دسترسی غیرمجاز به حساب های بانکی یا شبکه های اجتماعی قربانیان است. در بسیاری از موارد، فیشینگ با ارسال لینک های جعلی در قالب ایمیل، پیامک یا حتی تماس تلفنی انجام می  شود.

روش کار فیشینگ به این صورت است که کاربر به یک صفحه جعلی هدایت می شود که کاملاً شبیه وب سایت اصلی طراحی شده است. کاربر با وارد کردن اطلاعات خود در این صفحه، عملاً داده های حساس را در اختیار کلاهبردار قرار می دهد. با پیشرفت فناوری، حملات فیشینگ پیچیده تر و تشخیص آن ها دشوارتر شده است، به همین دلیل آگاهی از نحوه عملکرد آن ها اهمیت بالایی دارد.

انواع حملات فیشینگ در دنیای دیجیتال

فیشینگ چیست در دنیای امروز اشکال مختلفی به خود گرفته است و تنها محدود به ایمیل یا پیامک نیست. حملات فیشینگ ایمیلی از قدیمی  ترین روش ها محسوب می شوند، اما امروزه فیشینگ پیامکی (Smishing) و فیشینگ تلفنی (Vishing) نیز به شدت گسترش یافته اند. در برخی موارد، مهاجمان از شبکه های اجتماعی برای جلب اعتماد کاربران استفاده می کنند و با ایجاد حساب های کاربری جعلی، اطلاعات شخصی آن ها را به دست می آورند.

نوع دیگری از حملات فیشینگ، حملات موسوم به Spear Phishing است که در آن مهاجم با جمع آوری اطلاعات دقیق درباره قربانی، پیام هایی هدفمند و واقعی تر ارسال می کند. شاید این اتفاق در NFT شایع تر باشد. در سطح سازمانی نیز Whaling Attack رخ می دهد که هدف آن افراد با سمت های مدیریتی است. شناخت این انواع به کاربران کمک می کند در برابر هر کدام از روش های فیشینگ هوشیارتر باشند.

فیشینگ پیامکی چیست و چگونه قربانی می گیرد؟

در واقع "فیشینگ پیامکی چیست؟"، فیشینگ پیامکی یا Smishing نوعی از حملات سایبری است که از طریق پیامک انجام می شود. در این روش، کلاهبردار با ارسال پیام هایی جعلی با عناوینی مانند “برداشت غیرمجاز از حساب”، “ارسال جایزه”، یا “قطع دسترسی اینترنت”، قربانی را وادار می کند تا روی لینک مخرب کلیک کند. این لینک معمولاً کاربر را به وب سایتی مشابه درگاه های بانکی هدایت می  کند تا اطلاعات کارت بانکی و رمز دوم وی را سرقت کند.

در ایران نیز نمونه های متعددی از فیشینگ پیامکی دیده می شود؛ از پیامک های جعلی با عنوان “سامانه ثنا” گرفته تا پیام هایی درباره “یارانه معیشتی”. کاربران باید توجه کنند که نهادهای رسمی هرگز از طریق پیامک های حاوی لینک اقدام به جمع آوری اطلاعات شخصی نمی کنند. این موارد ممکن است حتی در بورس هم پرهیز از کلیک روی لینک های ناشناس، استفاده از مرورگرهای امن و بررسی آدرس دقیق سایت ها از مهم ترین روش های پیشگیری از فیشینگ پیامکی است.

نمونه هایی از پیامک های فیشینگ در ایران

در سال های اخیر، پیامک های فیشینگ در ایران به  شدت افزایش یافته اند. یکی از رایج ترین نمونه ها پیام هایی با عنوان “لغو یارانه”، “تکمیل اطلاعات سامانه ثنا” یا “پرداخت خلافی خودرو” است. این پیام  ها معمولاً شامل لینکی هستند که کاربر را به درگاه جعلی بانکی هدایت می کند. کاربر پس از وارد کردن اطلاعات کارت، داده ها مستقیماً به دست مهاجم می افتد و در عرض چند دقیقه موجودی حساب او برداشت می شود.

نوع دیگری از این پیامک ها به ظاهر از سمت اپراتورهای تلفن همراه یا شرکت های پستی ارسال می شود. در این موارد، پیامک حاوی لینک پیگیری بسته پستی یا تمدید بسته اینترنت است. هدف اصلی همه این روش ها یکسان است: سرقت اطلاعات مالی یا هویتی کاربران. بهترین واکنش در برابر این پیام ها، بی توجهی و حذف فوری آن ها است.

تفاوت فیشینگ پیامکی با فیشینگ ایمیلی

فیشینگ ایمیلی یکی از قدیمی ترین و در عین حال رایج  ترین اشکال حمله است. در این روش، مهاجم با ارسال ایمیل هایی که ظاهراً از سوی شرکت های معتبر هستند، قربانی را به صفحات جعلی هدایت می  کند. فیشینگ پول در مقابل، فیشینگ پیامکی اغلب از طریق تلفن همراه و با لینک های کوتاه انجام می شود. تفاوت اصلی آن ها در نحوه دسترسی و میزان اعتماد کاربر به منبع پیام است.

در فیشینگ ایمیلی، اغلب قربانیان سازمان ها و کارمندان هستند، در حالی که فیشینگ پیامکی بیشتر کاربران عادی و صاحبان حساب های بانکی را هدف قرار می دهد. با این حال، هر دو روش به یک هدف منتهی می شوند: دسترسی غیرمجاز به اطلاعات مالی یا هویتی کاربر. استفاده از ابزارهای ضد فیشینگ و هوشیاری در برابر پیام های غیرمنتظره می تواند مانع از وقوع این حملات شود.

فیشینگ ایمیلی؛ کلاسیک ترین نوع حمله

فیشینگ ایمیلی اولین نوع شناخته شده از حملات فیشینگ است. در این روش، مهاجمان از ایمیل هایی استفاده می کنند که معمولاً شامل لوگوی شرکت های معتبر و متنی قانع کننده هستند. کاربر با اعتماد به ظاهر رسمی ایمیل، روی لینک مخرب کلیک کرده و وارد صفحه ای جعلی می شود. در بسیاری از موارد، اطلاعات ورود یا داده های بانکی در همان لحظه به سرور کلاهبردار منتقل می شود.

با وجود پیشرفت فیلترهای اسپم، فیشینگ ایمیلی هنوز هم یکی از موثرترین روش های کلاهبرداری دیجیتال است. برای جلوگیری از آن، کاربران باید همیشه آدرس فرستنده ایمیل را بررسی کنند و از ورود اطلاعات حساس در صفحات ناشناخته خودداری نمایند. هیچ شرکت معتبری از طریق ایمیل، رمز عبور یا شماره کارت بانکی کاربران را درخواست نمی کند.

فیشینگ پیامکی (Smishing) و ترفندهای جدید کلاهبرداران

فیشینگ پیامکی یا Smishing نوعی حمله سایبری است که از طریق پیامک انجام می شود. در این میان باید حواستان به روش های مختلف درآمد دلاری باشد زیرا در این زمینه کلاهبرداری بسیار زیاد اتفاق می افتد. در این روش، هکرها پیام هایی با ظاهر رسمی از بانک، شرکت های بزرگ یا پشتیبانی سیستم ها ارسال می کنند تا کاربر را به کلیک روی یک لینک یا وارد کردن اطلاعات شخصی ترغیب کنند.  متن این پیام ها معمولاً اضطراب زا است، مثل هشدار مسدود شدن حساب بانکی یا فعال سازی فوری کارت.

ترفندهای جدید فیشینگ پیامکی شامل استفاده از دامنه های مشابه با آدرس اصلی سایت ها و حتی جعل نام فرستنده در پیام است تا اعتماد کاربر جلب شود. برخی کلاهبرداران از پیام های حاوی لینک جعلی در اپلیکیشن های پیام رسان استفاده می کنند. بهترین راه مقابله با Smishing، خودداری از کلیک روی لینک های ناشناس و بررسی مستقیم وضعیت حساب از طریق اپلیکیشن یا سایت رسمی بانک است.

فیشینگ تلفنی (Vishing)؛ تماس هایی با هدف سرقت اطلاعات

در فیشینگ تلفنی یا Vishing، کلاهبرداران از تماس های صوتی برای فریب کاربران استفاده می کنند. در این تماس ها، فردی خود را کارمند بانک، شرکت اینترنتی یا نهاد دولتی معرفی می کند و از قربانی می خواهد اطلاعاتی مانند رمز کارت، کد پیامک یا شماره حساب را اعلام کند. بسیاری از این تماس ها چنان حرفه ای اجرا می شوند که تشخیص جعلی بودنشان دشوار است.

در برخی موارد، تماس گیرنده ادعا می کند که تراکنشی غیرمجاز از حساب کاربر انجام شده و برای “لغو آن” نیاز به اطلاعات بانکی دارد. این ترفند باعث می شود قربانی از روی نگرانی، داده های حساس خود را ارائه دهد. برای مقابله با این نوع حملات، کاربران باید بدانند که هیچ بانک یا سازمان رسمی هرگز از طریق تماس تلفنی، اطلاعات امنیتی را درخواست نمی کند.

فیشینگ در شبکه های اجتماعی؛ تله ای در قالب اعتماد

با گسترش پلتفرم هایی مانند اینستاگرام و تلگرام، فیشینگ در شبکه های اجتماعی به یکی از متداول ترین روش های سرقت اطلاعات تبدیل شده است. مجرمان با ایجاد حساب های جعلی از برندهای معتبر یا حتی افراد شناخته شده، کاربران را فریب می دهند تا روی لینک های مخرب کلیک کنند یا اطلاعات ورودشان را فاش نمایند.

برخی حملات فیشینگ در این فضاها بسیار هوشمندانه طراحی می شوند؛ به طوری که تشخیص جعلی بودن پیام ها برای کاربران عادی دشوار است. کاربران باید نسبت به پیام های حاوی پیشنهادهای مالی، جوایز یا درخواست رمز عبور حساس باشند و هویت ارسال  کننده را حتماً بررسی کنند. استفاده از احراز هویت دو مرحله ای نیز می تواند تا حد زیادی خطر نفوذ به حساب های شبکه های اجتماعی را کاهش دهد.

روش های جلوگیری از فیشینگ و سرقت اطلاعات

برای جلوگیری از فیشینگ، آگاهی و احتیاط دو اصل حیاتی هستند. کاربران باید از کلیک روی لینک های ناشناس خودداری کرده و تنها از وب سایت های رسمی برای ورود به حساب های بانکی یا خرید آنلاین استفاده کنند. فعال سازی احراز هویت دو مرحله ای (2FA) و بررسی دقیق آدرس وب سایت قبل از ورود اطلاعات شخصی از مهم ترین روش های پیشگیری است.

همچنین استفاده از مرورگرهای امن، نرم افزارهای ضد فیشینگ و به روزرسانی منظم سیستم عامل، خطر آلودگی به بدافزارها را کاهش می دهد. بانک ها و موسسات مالی نیز با آموزش کاربران و استفاده از سامانه های امنیتی جدید، نقش مهمی در جلوگیری از فیشینگ بانکی دارند. در صورتی که قربانی حمله فیشینگ شوید، سرعت عمل در گزارش به بانک و مراجع قضایی می تواند از خسارت بیشتر جلوگیری کند.

نکات امنیتی برای جلوگیری از فیشینگ بانکی

بانک  ها یکی از اهداف اصلی حملات فیشینگ هستند، زیرا مهاجمان می  توانند مستقیماً به دارایی های مالی در بازار های مالی قربانیان دسترسی پیدا کنند. برای جلوگیری از فیشینگ بانکی، اولین قدم این است که هرگز اطلاعات بانکی مانند رمز کارت، CVV2 یا رمز پویا را در لینک های ارسالی وارد نکنید. تنها از اپلیکیشن ها و وب سایت های رسمی بانک ها استفاده کنید.

همچنین توصیه می شود پیامک ها یا ایمیل های مشکوک را نادیده بگیرید و در صورت شک، از طریق تماس مستقیم با پشتیبانی بانک صحت آن را بررسی کنید. به روزرسانی منظم سیستم عامل و مرورگر، استفاده از آنتی ویروس معتبر، و فعال کردن هشدارهای امنیتی بانک از دیگر روش های مؤثر در جلوگیری از حملات فیشینگ بانکی است.

چگونه پول فیشینگ شده را پیگیری و بازیابی کنیم؟

سوالی که ایجاد شده این است که "پول فیشینگ چیست؟"، اگر اطلاعات بانکی شما در اثر فیشینگ به سرقت رفته است، باید فوراً حساب خود را مسدود کرده و با پشتیبانی بانک تماس بگیرید. بسیاری از بانک ها دارای سامانه های رصد تراکنش های مشکوک هستند و در صورت اطلاع سریع کاربر، امکان مسدودسازی یا بازگرداندن وجه وجود دارد. همچنین ثبت گزارش در سامانه پلیس فتا و ارائه مستندات می  تواند به پیگیری قانونی پرونده کمک کند.

در برخی موارد، در صورتی که انتقال وجه به حساب دیگری صورت گرفته باشد، پلیس فتا با همکاری بانک ها امکان ردیابی و توقیف حساب مقصد را دارد. با این حال، احتمال بازگشت کامل وجه به زمان واکنش کاربر بستگی دارد. به همین دلیل، آگاهی از روش های پیشگیری و عدم افشای اطلاعات بانکی بهترین راهکار برای مقابله با حملات فیشینگ است.

آینده فیشینگ و نقش هوش مصنوعی در حملات سایبری

با پیشرفت هوش مصنوعی، حملات فیشینگ نیز پیچیده تر شده اند. امروزه مهاجمان از الگوریتم های یادگیری ماشین برای تولید پیام هایی طبیعی تر و شخصی سازی شده تر استفاده می کنند. این فناوری باعث می شود تشخیص پیام جعلی از واقعی دشوارتر شود. از سوی دیگر، هوش مصنوعی می تواند به ابزار دفاعی نیز تبدیل شود؛ چرا که سیستم  های امنیتی مبتنی بر AI قادرند الگوهای مشکوک را سریع  تر شناسایی کنند. در آینده، انتظار می رود فیشینگ به شکل های جدیدتری مانند Deep Fake Phishing یا حملات مبتنی بر صدا و تصویر ظاهر شود. 

چگونه فناوری های نوین می توانند امنیت کاربران را تقویت کنند؟

پیشرفت فناوری در زمینه امنیت سایبری، به ابزارهای جدیدی منجر شده که می  توانند نقش مؤثری در مقابله با فیشینگ داشته باشند. فناوری هوش مصنوعی قادر است الگوهای رفتاری مشکوک را شناسایی کرده و به  صورت خودکار حملات احتمالی را مسدود کند. مرورگرهای مدرن نیز با سیستم های ضد فیشینگ داخلی، قبل از بارگذاری صفحات جعلی به کاربر هشدار می  دهند.

جمع بندی

در واقع سوالی که اول از شما پرسیده شد این بود که فیشینگ چیست؟ در اشکال مختلفی مانند پیامک، ایمیل یا شبکه  های اجتماعی کاربران را هدف قرار می  دهد و هدف نهایی آن سرقت اطلاعات شخصی و مالی است. شناخت این روش  ها و بالا بردن آگاهی فردی مهم  ترین عامل در جلوگیری از قربانی شدن در برابر کلاهبرداران اینترنتی است. با رعایت چند نکته ساده مانند بررسی لینک ها، عدم اشتراک اطلاعات حساس و استفاده از فناوری های امنیتی، می توان از بیشتر حملات فیشینگ جلوگیری کرد. امنیت سایبری امروز دیگر فقط مسئولیت شرکت  ها نیست، بلکه هر کاربر باید بخشی از این زنجیره  ی محافظتی باشد.

این مقاله توسط نویسندگان آلنداینوست تهیه و گردآوری شده است از این که با ما همراه بودید سپاسگزاریم.