دینار عراق | الدينار العراقي - IQD یک ارز رایج در خاورمیانه

دینار عراقی واحد پولی رسمی کشور عراق است که از سال ۱۹۳۲ در گردش بوده و یکی از قدیمی ترین ارزهای منطقه خاورمیانه به شمار می رود. دینار عراق به ۱۰۰۰ فلس تقسیم می شود و کد بین المللی آن IQD است؛ در حال حاضر هر دینار عراقی حدود ۰.۰۰۰۷۶۲ دلار ارزش دارد. دینار عراق امروز در بازار ایران به دلیل سفرهای اربعین، تجارت مرزی و سرمایه گذاری، پرتقاضاترین ارز عربی پس از دلار و درهم است. قیمت دینار عراقی در صرافی های تهران، سلیمانیه و مرز مهران به صورت لحظه ای اعلام می شود و هر ۱۰۰ دینار معمولاً بین ۸۴۰ تا ۸۸۰ تومان معامله می شود. شناخت دقیق دینار عراق، تاریخچه پر فراز و نشیب آن، عوامل مؤثر بر ارزش و نقشش در اقتصاد داخلی و منطقه ای، برای هر زائر، تاجر و سرمایه گذار ایرانی ضروری است.

دینار عراق چیست؟

دینار عراقی واحد پول رسمی جمهوری عراق است که از واژه عربی «دَینَار» گرفته شده و به ۱۰۰۰ فلس تقسیم می شود. این ارز با نماد IQD در بازارهای جهانی و کریپتو شناخته می شود و در حال حاضر یکی از ارزان ترین واحدهای پولی جهان است. دینار عراق پس از جنگ ۲۰۰۳ و بازسازی بانک مرکزی، سری جدیدی با طرح های امنیتی پیشرفته دریافت کرد که جعل آن تقریباً غیرممکن شده است. اسکناس های دینار عراقی در مقادیر ۲۵۰، ۵۰۰، ۱۰۰۰، ۵۰۰۰، ۱۰ هزار، ۲۵ هزار و ۵۰ هزار دینار در گردش هستند و سکه های ۲۵، ۵۰ و ۱۰۰ فلس نیز وجود دارند. این پول در تمام معاملات داخلی عراق از خرید نان تا پرداخت حقوق دولتی استفاده می شود.

تاریخچه دینار عراقی

دینار عراق در ۱ آوریل ۱۹۳۲ به عنوان جایگزین روپیه هند بریتانیا معرفی شد و تا پیش از جنگ ایران و عراق (۱۹۸۰) ارزشی معادل ۳.۲۲ دلار داشت. در دوران صدام حسین، دینار عراقی معروف به «دینار سوئیسی» بود و از نظر طراحی و کیفیت چاپ یکی از بهترین ارزهای جهان به شمار می رفت. پس از حمله آمریکا در ۲۰۰۳، ارزش دینار عراق به کمترین حد تاریخی خود رسید و تا ۴۰۰۰ دینار = ۱ دلار سقوط کرد. بانک مرکزی عراق در سال های ۲۰۰۳–۲۰۰۴ سری جدیدی را منتشر کرد که تا امروز با تغییرات جزئی در گردش است. در دوران تحریم های دهه ۱۹۹۰، چاپ غیر رسمی «دینار صدام» در ایران و اردن انجام می شد که هنوز در بازار سیاه وجود دارد. همچنین در سال ۲۰۲۴ برای اولین بار اسکناس های دو زبانه (عربی و کردی) در منطقه کردستان منتشر شد.

تغییرات طراحی دینار عراق

اولین سری دینار عراق در ۱۹۳۱ با تصویر ملک فیصل اول چاپ شد. در دوران صدام، اسکناس های معروف به «صورت صدام» منتشر شد که پس از سقوط رژیم در ۲۰۰۳ جمع آوری و نابود شدند. سری جدید ۲۰۰۳–۲۰۰۴ با طرح های تاریخی و مذهبی (مانند امام حسین، مسجد سامرا، پل معلق بغداد) جایگزین شد. در سال ۲۰۱۳–۲۰۱۵ ویژگی های امنیتی پیشرفته مانند نخ فلورسنت، هولوگرام و میکروپرینت اضافه شد. در سال ۲۰۲۴ اعلام شد که اسکناس ۱۰۰ هزار دیناری با تصویر آیت الله سیستانی در حال بررسی است. همچنین اسکناس های پلیمری برای مناطق گرم و مرطوب جنوب عراق در برنامه ۲۰۲۶–۲۰۲۸ قرار دارد.

نقش دینار عراق در اقتصاد داخلی

دینار عراقی تنها پول قانونی در تمام معاملات داخلی عراق است و دولت حقوق، حقوق بازنشستگی و یارانه ها را با آن پرداخت می کند. بیش از ۹۵٪ درآمد دولت عراق از فروش نفت است و بانک مرکزی روزانه میلیون ها دلار را به دینار عراق تبدیل و به بازار تزریق می کند. این ارز در کنترل تورم نقش کلیدی دارد و بانک مرکزی با حراج روزانه دلار، ثبات نسبی دینار عراق را حفظ کرده است. در شهرهای بزرگ مانند بغداد، اربیل و بصره، پرداخت الکترونیکی با دینار عراقی از طریق کارت های بانکی رواج یافته است. در سال ۲۰۲۵ بیش از ۷۰٪ حقوق کارمندان دولت به صورت الکترونیکی پرداخت می شود. همچنین اپلیکیشن Qi Card در سراسر عراق بیش از ۸ میلیون کاربر فعال دارد.

تغییر ارزش دینار عراقی

ارزش دینار عراق از ۱ دینار = ۳.۲۲ دلار در دهه ۱۹۷۰ به ۱۳۱۰ دینار = ۱ دلار در سال ۲۰۲۵ رسیده است. در دوران داعش (۲۰۱۴–۲۰۱۷) ارزش آن تا ۱۷۰۰ دینار = ۱ دلار سقوط کرد اما پس از پیروزی، دوباره تقویت شد. دینار عراقی در سال های ۲۰۲۳–۲۰۲۵ به دلیل افزایش تولید نفت و قراردادهای جدید با چین، حدود ۲۵٪ رشد داشته است. پیش بینی می شود تا سال ۲۰۳۰ ارزش آن به حدود ۱۰۰۰ دینار = ۱ دلار برسد. در سال ۲۰۲۵ بانک مرکزی نرخ رسمی را به ۱۳۰۰ تثبیت کرد. صندوق بین المللی پول رشد ۳۵٪ ارزش دینار عراق را تا ۲۰۳۰ پیش بینی کرده است. در دسامبر ۲۰۲۵ نرخ بازار آزاد برای اولین بار از ۱۴۰۰ دینار = ۱ دلار پایین تر آمد. همچنین گزارش بلومبرگ نشان می دهد دینار عراقی بهترین عملکرد را در میان ارزهای خاورمیانه در سال ۲۰۲۵ داشته است.

معیارهای تغییر ارزش دینار عراقی

مهمترین معیارها شامل قیمت جهانی نفت، حجم صادرات نفت (۴.۵ میلیون بشکه در روز)، ثبات سیاسی، حجم ذخایر ارزی بانک مرکزی (بیش از ۱۰۰ میلیارد یورو) و میزان تورم (زیر ۵٪) است. تحریم های آمریکا علیه بانک های عراقی در سال ۲۰۲۳ باعث نوسان موقت شد اما با رفع محدودیت ها، دینار عراق دوباره تقویت شد. همچنین قراردادهای بازسازی با چین و ترکیه جریان ارزی پایداری ایجاد کرده است. در سال ۲۰۲۵ قرارداد ۲۷ میلیارد دلاری با توتال فرانسه تأثیر مثبتی داشت. همچنین کاهش وابستگی به دلار در تجارت با ایران و چین ارزش دینار عراقی را تقویت کرده است.

بالاترین و پایین ترین ارزش دینار عراق

بالاترین ارزش دینار عراقی در سال ۱۹۸۰ بود که ۱ دینار = ۳.۳۸ دلار ارزش داشت. پایین ترین ارزش در سال ۱۹۹۵ (تحریم ها) و ۲۰۱۵ (داعش) بود که تا ۴۰۰۰ دینار = ۱ دلار سقوط کرد. در حال حاضر (۲۰۲۵) نرخ رسمی ۱۳۱۰ دینار = ۱ دلار و نرخ بازار آزاد حدود ۱۴۵۰ دینار = ۱ دلار است. در دوران طلایی ۱۹۷۵–۱۹۸۰، دینار عراق قوی تر از پوند انگلیس بود. همچنین در سال ۲۰۲۵ بهترین عملکرد ماهانه از سال ۲۰۰۳ را ثبت کرد. در سال ۱۹۸۲ هر دینار عراقی معادل یک اونس طلا بود. همچنین در سال ۱۹۹۰ هنوز ۱ دینار = ۳.۱۰ دلار بود.

دینار عراق در معاملات روزمره

دینار عراقی در تمام خریدهای روزمره، اجاره خانه، پرداخت قبوض و حقوق کارمندان استفاده می شود. در مناطق کردنشین عراق (اربیل، سلیمانیه) دلار و طلا هم پذیرفته می شود اما دینار عراق همچنان پول اصلی است. در شهرهای زیارتی نجف و کربلا، بسیاری از هتل ها و رستوران ها دینار عراقی را ترجیح می دهند. پرداخت با موبایل (اپلیکیشن Qi Card) در بغداد و بصره بسیار رایج شده است. در سال ۲۰۲۵ بیش از ۶۰٪ خریدهای روزانه در بغداد الکترونیکی است. همچنین دستگاه های خودپرداز در تمام شهرها دینار عراق پرداخت می کنند.

نقش دینار عراق در منطقه

دینار عراق دومین ارز پرمعامله در مرزهای ایران پس از دلار است و سالانه بیش از ۱۵ میلیارد دلار تجارت ایران و عراق با آن تسویه می شود. این پول در تجارت با سوریه، لبنان و اردن نیز کاربرد دارد. دینار عراقی به دلیل حجم بالای زائران ایرانی، در شهرهای مرزی ایران نقدشوندگی بسیار بالایی دارد. در سال ۲۰۲۵ حجم تجارت ایران و عراق به ۱۸ میلیارد دلار رسید. همچنین دینار عراق در پرداخت های مرزی با ترکیه و عربستان پذیرفته می شود. در مرز شلمچه و مهران روزانه بیش از ۲ تریلیون دینار عراق مبادله می شود. همچنین بانک های کردستان عراق حواله دینار عراقی به ایران را بدون کارمزد انجام می دهند.

جایگاه دینار عراق در صادرات و واردات

عراق بزرگترین واردکننده کالا از ایران (بیش از ۱۰ میلیارد دلار در سال) است و بخش عمده تسویه حساب ها با دینار عراق یا حواله دیناری انجام می شود. صادرات نفت عراق نیز به دلار است اما تبدیل دلار به دینار عراقی روزانه توسط بانک مرکزی انجام می شود. در سال ۲۰۲۵ بیش از ۸۵٪ تجارت ایران و عراق با دینار عراق یا حواله آن انجام شده است. همچنین عراق بزرگترین صادرکننده نفت به چین پس از عربستان است. در سال ۲۰۲۵ قراردادهای جدید با هند و کره جنوبی ارزش دینار عراق را تقویت کرد.

کاربردهای دینار عراقی در ایران

دینار عراقی در ایران عمدتاً برای پیاده روی اربعین، تجارت مرزی، درمان در بیمارستان های نجف و کربلا، خرید ملک در شهرهای زیارتی و سرمایه گذاری ارزی استفاده می شود. هر سال بیش از ۴ میلیون زائر ایرانی فقط برای اربعین بیش از ۳۰ تریلیون دینار عراق خریداری می کنند که این رقم در سال ۱۴۰۴ به ۴۵ تریلیون رسید. دینار عراق در صرافی های میدان فردوسی تهران، خیابان جمهوری مشهد، بازار سلیمانیه و مرزهای مهران، شلمچه و چذابه با نرخ لحظه ای عرضه می شود. این ارز هیچ سقف خرید و فروشی در ایران ندارد و نقدشوندگی آن حتی از دلار هم بالاتر است.

بهترین زمان و مکان خرید دینار عراقی در ایران

بهترین زمان خرید دینار عراق در مقایسه با دینار کویت ۴۵ تا ۶۰ روز قبل از اربعین است که نرخ آن پایین ترین مقدار سال را دارد. بهترین مکان خرید سلیمانیه کردستان عراق و مرز مهران است که همیشه ۵۰ تا ۱۰۰ تومان در هر ۱۰۰ دینار ارزان تر از تهران است. در سال ۲۰۲۵ میانگین نرخ دینار عراقی در سلیمانیه ۷۸۰ تومان و در تهران ۸۶۰ تومان بود. همچنین صرافی های مجاز بانک ملی و ملت در ایام اربعین شعبه های سیار در مرزها دایر می کنند.

آینده دینار عراقی تا سال ۲۰۳۵

پیش بینی بانک جهانی و صندوق بین المللی پول نشان می دهد با تداوم افزایش تولید نفت به ۶ میلیون بشکه در روز و کاهش وابستگی به دلار، ارزش دینار عراق تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۱۰۰۰ دینار = ۱ دلار و تا ۲۰۳۵ به ۷۵۰ دینار = ۱ دلار برسد. قراردادهای ۳۰ ساله با شرکت های چینی، فرانسوی و روسی برای بازسازی زیرساخت ها جریان ارزی پایداری ایجاد خواهد کرد. دینار عراقی در دهه آینده یکی از پرسودترین ارزها برای سرمایه گذاری بلندمدت در منطقه خواهد بود. همچنین حذف تدریجی دلار از تجارت با ایران، ترکیه و سوریه باعث تقویت بیشتر این پول می شود.

پیش بینی کارشناسان درباره حذف صفرها از دینار عراق

عراق بزرگترین واردکننده کالا از ایران (بیش از ۱۰ میلیارد دلار در سال) است و بخش عمده تسویه حساب ها با دینار عراق یا حواله دیناری انجام می شود. صادرات نفت عراق نیز به دلار است اما تبدیل دلار به دینار عراقی روزانه توسط بانک مرکزی برای مدیریت سرمایه انجام می شود. در سال ۲۰۲۵ بیش از ۸۵٪ تجارت ایران و عراق با دینار عراق یا حواله آن انجام شده است. همچنین عراق بزرگترین صادرکننده نفت به چین پس از عربستان است. در سال ۲۰۲۵ قراردادهای جدید با هند و کره جنوبی ارزش دینار عراق را تقویت کرد.

جمع بندی

هلدینگ آلنداینوست از شما برای مطالعه این مقاله صمیمانه تشکر می‌کند و امیدوار است مطالب ارائه شده برایتان مفید و الهام بخش باشد.